Μια συναρπαστική ανακάλυψη στον κόσμο της μικροβιολογίας έρχεται να ταράξει τα νερά της επιστημονικής κοινότητας και να θέσει νέα ερωτήματα για την προέλευση της ζωής στον πλανήτη μας. Ερευνητές αποκαλύπτουν την ύπαρξη οργανισμών, ακόμη μικρότερων από τους ιούς, σε μια ανακάλυψη που αλλάζει όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για τη ζωή.
Η ανακάλυψη των ιοειδών
Όλα ξεκίνησαν το 1967, όταν ο Theodor Diener ανακάλυψε μια νέα μορφή μολυσματικού παράγοντα που προκαλούσε ασθένεια στις πατάτες. Χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να αποδείξει ότι επρόκειτο για κάτι ακόμη πιο απλό από έναν ιό: ένα μόνο “γυμνό” μόριο που μπορούσε να μολύνει τα κύτταρα των φυτών της πατάτας και να αναπαραχθεί. Το ονόμασε ιοειδές.
Παρά τη σημασία της ανακάλυψης, η επιστημονική κοινότητα την αγνόησε σε μεγάλο βαθμό για μισό αιώνα. Το 2020, όταν ο Benjamin Lee του Εθνικού Κέντρου Βιοτεχνολογικής Πληροφορίας στη Μέριλαντ ενημερώθηκε για τα ιοειδή, δεν τα είχε καν ακούσει.
Από τότε, χάρη στον Lee και άλλους ερευνητές, έχουμε ανακαλύψει:
- Χιλιάδες ιοειδή και παρόμοιους οργανισμούς
- Νέες οντότητες με εξωτικά ονόματα όπως “οβελίσκοι”, “ριβοζοϊοί” και “δορυφόροι”
- Το 2023, εντοπίστηκαν πάνω από 11.000 νέα ιοειδή
- Την ίδια χρονιά ανακαλύφθηκαν οι “αμφιϊοί”, υβρίδια RNA ιών και ιοειδών
- Το 2024, μια ομάδα με επικεφαλής τον Andrew Fire στο Πανεπιστήμιο Stanford εντόπισε σχεδόν 30.000 διαφορετικούς τύπους “οβελίσκων” στο ανθρώπινο μικροβίωμα
Πώς λειτουργούν τα ιοειδή
Τα ιοειδή αποτελούνται από ένα κυκλικό μόριο RNA χωρίς προστατευτικό περίβλημα. Αναπαράγονται εισβάλλοντας σε κύτταρα-ξενιστές και χρησιμοποιώντας ένα ένζυμο του ξενιστή που φτιάχνει RNA. Το ένζυμο “περπατά” γύρω από το κυκλικό RNA, δημιουργώντας αντίγραφα.
Παρά τις πολλές ανακαλύψεις, οι επιστήμονες παραδέχονται ότι βρισκόμαστε ακόμη σε πρώιμο στάδιο κατανόησης. Ελάχιστα πειράματα έχουν πραγματοποιηθεί, εν μέρει λόγω του πρόσφατου ενδιαφέροντος και των περιορισμών της πανδημίας COVID-19. Γνωρίζουμε ότι μερικά ιοειδή προκαλούν φυσικά μολύνσεις σε φυτά, οδηγώντας σε απώλειες καλλιεργειών. Ο Δρ. Weinberg σημειώνει ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο κάποια ιοειδή να μολύνουν ανθρώπους, αλλά δεν υπάρχουν αποδείξεις για κάτι τέτοιο.
Θεμελιώδη ερωτήματα
Η ανακάλυψη αυτών των οντοτήτων εγείρει βασικά ερωτήματα για τη φύση της ζωής. Ορισμένοι επιστήμονες, όπως η Beatriz Navarro του Ινστιτούτου Αειφόρου Προστασίας Φυτών στο Μπάρι, υποστηρίζουν ότι τα ιοειδή θα μπορούσαν να είναι απολιθώματα από την εποχή πριν την εμφάνιση των κυττάρων. Ωστόσο, ο Lee επισημαίνει ότι υπάρχουν σημαντικά προβλήματα με αυτή τη θεωρία, όπως η απουσία ριβοζύμων που θα μπορούσαν να αυξήσουν το μέγεθος των μορίων RNA – κάτι απαραίτητο για την αυτο-αναπαραγωγή.
Οι ανακαλύψεις αυτές μας αναγκάζουν να επαναπροσδιορίσουμε τι θεωρούμε “ζωντανό”. Όπως σημειώνει ο Benjamin Lee, “Νομίζω ότι ακόμη ξύνουμε μόνο την επιφάνεια” σε ό,τι αφορά την ανακάλυψη αυτών των οργανισμών.
